Μέντελ, Γκρέγκορ

(Gregor Mendel, Χέντσεντορφ, Σιλεσία 1822 – Μπρνο 1884). Αυστριακός βοτανικός και αυγουστινιανός μοναχός. Ο Μ. είχε εξαιρετικές επιδόσεις στο σχολείο και, επειδή οι πόροι της οικογένειάς του ήταν περιορισμένοι, στην προσπάθειά του να ακολουθήσει ανώτερη εκπαίδευση εισήλθε στο μοναστήρι το 1843, όπου συνέχισε τη μόρφωσή του και ξεκίνησε την διδακτική του καριέρα. Όταν χειροτονήθηκε ιερέας το 1847, άλλαξε το αρχικό όνομά του Γιόχαν (Ιωάννης) σε Γκρέγκορ (Γρηγόριος). Το 1851 πήγε στο πανεπιστήμιο της Βιέννης, όπου για τρία χρόνια σπούδασε μαθηματικά και φυσικές επιστήμες, ενώ στη συνέχεια δίδαξε φυσικές επιστήμες στο βασιλικό κολέγιο του Μπρνο. Κατά την περίοδο 1856-63 ασχολήθηκε με πειράματα υβριδισμού σε φυτά μπιζελιών, τα οποία του επέτρεψαν να διατυπώσει τους περίφημους νόμους για τη μεταβίβαση των κληρονομικών χαρακτήρων στα υβρίδια, οι οποίοι πέρασαν όμως εκείνη την εποχή απαρατήρητοι. Οι νόμοι ανακαλύφθηκαν εκ νέου το 1902 οι Καρλ Κόρενς, Ούγκο ντε Βρις και Έριχ Τσέρμακ, ανεξάρτητα ο ένας από τον άλλο. Σε αυτούς οφείλεται το ότι οι νόμοι του Μ. είδαν πάλι το φως της δημοσιότητας, σχολιάστηκαν και αξιοποιήθηκαν, και από τότε ο αυγουστινιανός μοναχός θεωρήθηκε ο ιδρυτής της νεώτερης γενετικής. Στο έργο του Πειράματα με υβρίδια φυτών, ο Μ. περιγράφει τον τρόπο με τον οποίο κληρονομούνται τα χαρακτηριστικά. Το ενδιαφέρον του δεν εστιαζόταν μόνο στα φυτά, αλλά και στη μετεωρολογία και στις θεωρίες περί εξέλιξης. Μεντελισμός. Όρος με τον οποίο αποκαλούνται οι αρχές μεταβίβασης των γενετικών χαρακτήρων, οι οποίες ανακαλύφθηκαν από τον αυγουστινιανό μοναχό Μ. Ο Μ. διάλεξε ως πειραματικό φυτό το μπιζέλι, γιατί μπορεί να διασταυρώνεται εύκολα και να ωριμάζει σε μία μόνο εποχή. Για τα πειράματά του επέλεξε να μελετήσει 7 ομάδες χαρακτήρων, όπως το ύψος, η μορφή και το χρώμα των σπόρων, η μορφή και το χρώμα του περικαρπίου και η θέση των ανθέων στο στέλεχος του φυτού. Οι πιο απλές διασταυρώσεις του αφορούσαν τη μελέτη ενός μόνο χαρακτήρα (μονοϋβριδικές διασταυρώσεις), ωστόσο μελέτησε και τον συνδυασμό μεταβίβασης δύο ανεξάρτητων χαρακτήρων. Οι νόμοι του Μ. και οι παραλλαγές τους εξαρτώνται από τη συμπεριφορά, την αλληλεπίδραση και τη θέση των γονιδίων που ελέγχουν τους κληρονομικούς χαρακτήρες και τα οποία περιέχονται στα χρωματοσώματα. Ο πρώτος νόμος του Μ. είναι γνωστός ως νόμος του διαχωρισμού· αρχικά, ο Μ. πρότεινε ότι κάθε χαρακτήρας ελέγχεται από ένα ζευγάρι παραγόντων (σήμερα γονίδια). Για να αποφεύγεται ο διπλασιασμός των παραγόντων από γενιά σε γενιά, θεώρησε ότι οι παράγοντες αυτοί πρέπει να χωρίζονται ο ένας από τον άλλο κατά το σχηματισμό των γαμετών. Ο δεύτερος νόμος ονομάζεται νόμος της ανεξάρτητης κατανομής· σύμφωνα με αυτόν οι παράγοντες (γονίδια) που ελέγχουν δύο χαρακτήρες κληρονομούνται ανεξάρτητα. Προσωπογραφία του Αυστριακού φυσιοδίφη Γκρέγκορ Μέντελ, θεμελιωτή της σύγχρονης γενετικής, από το έργο «Ενενήντα χρόνια μενδελιανών νόμων» του Γκέντα. Η πρώτη σελίδα της έκθεσης σχετικά με τα πειράματα του Αυστριακού φυσιοδίφη Γκρέγκορ Μέντελ για τον υβριδισμό των φυτών.